چه خطراتی متوجه ایران و ترکیه است؟ - زعفران

بهترین تجربه سفر را با تور خیلی ارزان ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید. از استانبول زیبا تا آنتالیا رویایی و بالون سواری در شهرهای ترکیه تا کلی تفریح دیگر در انتظار شماست، خاطراتی از مردم مهمانواز ترکیه که همیشه در ذهن شما خواهد ماند.

مهسا مژدهی: در افغانستان اوضاع روز به روز برای دولت مرکزی سخت تر می گردد و جنگ رنگ بیشتری به خود می گیرد در چنین شرایطی کشورهای همسایه در پی راهکاری سیاسی برای مشکلاتند.آنتالیا روز یکشنبه شاهد تبادل نظرهای ایران، ترکیه و افغانستان در زمینه صلح در افغانستان بود. این تبادل نظر در حالی برگزار گردید که گروه طالبان در صدد است تا بخش های بیشتری از خاک این کشور را در دست بگیرد و حالا دیگر کمترین میلی به میز مذاکره نشان نمی دهد. اوضاع در افغانستان نا به سامان است و دولت مرکزی قادر به تامین امنیت در منطقه ها دور تر نیست. به نظر می رسد که احتمال جابه جایی گسترده جمعیت و افزایش خشونت ها در افغانستان، بالا برود و دولت در صدد آن است تا راهکاری را برای جلوگیری از بحران، آنهم در آستانه خروج نیروهای امریکایی از این کشور، پیدا کند.

در خبرنگاران با پیرمحمدملازهی کارشناس مسائل افغانستان به تبادل نظر نشسته ایم:

مقامات سه کشور ایران و افغانستان و ترکیه در انتالیا به تبادل نظر نشسته اند تا راهکاری برای بحران افغانستان پیدا نمایند. چنین نشست هایی تا چه میزان می توانند راه گشا باشند؟

واقعیت این است که افغانستان در حال حاضر از سوی طالبان مورد حملات گسترده ای قرار گرفته و آنها بخش های زیادی را هم گرفته اند و شهرستان های زیادی سقوط نموده اند و بحران در داخل کشور هم بسیار جدی است و وزرای دفاع و کشور و.. برکنار شده اند و از آن سمت فشار است که نیروهای مردمی را مسلح نمایند تا شاید بتوانند مقاومتی نمایند. در این فضا به هر حال همه کشورهای همسایه و افغانستان در پی این هستند که به نوعی از تشدید خشونت پیشگیری نموده و راهکاری سیاسی پیدا کرد. اما راهکار سیاسی که در استانبول مدنظر بود و هم طرح دولتی و هم طرح امریکای ها یا روس ها مطرح بود به نوعی به بن بست رسیده و علنا طالبان فکر می نماید که در صحنه و میدان جنگ یک نوع رجحان دارد. شاید در نهایت آنها فکر می نمایند که می توانند راهکار نظامی را به مردم افغانستان تحمیل نمایند.

البته کار این گروه به این اسانی هم نیست. درست است که طالبان از نظر قدرت سیاسی در موقعیت بهتری در حال حاضر قرار دارند اما اگر سعی نمایند، که به زور کابل را تصرف نموده و دولت را ساقط کردند، باید با تاجیک ها و هزاره هایی که مسلح می شوند رو به رو شده و بجنگند و در این صورت جنگ داخلی در خواهد گرفت. در جنگ داخلی، کسی پیروز نخواهد شد و تجربه افغانستان هم نشان داده که جنگ داخلی گردد، گروه های مختلف از کشورهای دیگر مورد حمایت قرار می گیرند و جنگ طولانی می گردد. بنابراین کشورهایی چون ایران و ترکیه که منافع سیاسی و امنیتی در افغانستان دارند سعی می نمایند تا راهکار سیاسی برای این مشکل پیدا نمایند. مذاکراتی که در ترکیه صورت می گیرد هم در همین جهت خواهد بود.

گفته می گردد که نیروهای امریکایی به زودی افغانستان را ترک خواهند کرد، ایران به اسم کشوری که مرز زیادی را با افغانستان داشته و در این کشور نفوذ فرهنگی هم دارد، چه برنامه ای برای پس از خروج ایالات متحده دارد؟

امریکایی ها بیشتر نیروهایشان را خارج نموده اند. اما به نظر می رسد که آنها تغییر ارایش نیرو بدهند. از حالتی که پایگاه داشته اند تغییر شرایط می دهند و بیشتر حالت پایگاه های امنیتی و اداره بحران افغانستان از راه دور فکر می نمایند. با پاکستان هم صحبت می نمایند تا دو پایگاه نظامی را در این کشور بگیرند. بعلاوه با ازبکستان و قرقیزستان هم صحبت هایی نموده اند. بنابراین این تصور که امریکایی ها به طور کامل خارج می شوند واقعیت ندارد. به نظر می رسد که مقامات ایرانی هم به این شرایط اگاهی دارند و سیاست های خودشان را بر این اساس تنظیم می نمایند. به هر حال حضور نظامی امریکا مدنظر ایران نیست و تهران ترجیح می دهد که آنها به طور کامل خارج شوند. چون تحلیل ایران این است که حضور امریکاییها خودش باعث تشنج بیشتر در افغانستان است و اینکه طالبان اصرار دارند به این خروج و ادامه جنگ بیشتر با حضور امریکا وجود خواهد داشت.

ایران برای اینکه در صلح افغانستان نقش داشته باشد چه انتخاب هایی دارد؟ ایا تعامل با کشورهای همسایه تنها راه است؟

ایران در گذشته با طالبان تبادل نظرهایی داشته. این گروه ایدئولوژیک است که دید خاصی دارد و خودش را بیشتر از دیگران مسلمان می داند. بنابراین خیلی روی اینکه ایرانی ها در طولانی مدت با این گروه ارتباط داشته باشند، جواب نمی دهد. بیشترین کاری که تهران می تواند انجام بدهد و انتخاب بهتری هم به حساب می اید، همکاری با دولت مرکزی در کابل است.

باید کوشش گردد که با هر دولتی که شصت درصد از خاک افغانستان را در دست دارد تبادل نظر گردد. اگر طالبان احیانا به اسم دولت مرکزی در این کشور شروع به کار کردند، در آن صورت ایران باید با آنها کار کند. چون ما بیش از نهصد کیلومتر مرز مشترک داریم و در استان های خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان مرز مشترکی داریم که جغرافیای طبیعی اش آن را غیر قابل کنترل نموده. بنابراین اگر کوشش های نظامی طالبان به نتیجه برسد و این گروه از نظر نظامی بتواند به قدرت برسد، مجددا سیل مهاجرت به کشورهای دیگر راه می افتد.. بنابراین ایران ترجیح می دهد که طالبان تن به تبادل نظرهای سیاسی بدهد. این مناسب تر است تا ادامه جنگ و کشتار و سیل مهاجرت های تازه. از آن طرف ایران با دو گروه قومی یعنی تاجیک ها و هزاره ها که در حوزه تمدنی ایرانی و اسلامی هستند روابط خوبی دارد و انها انتظار حمایت را دارند.

این سیستمی که ایران و افغانستان و ترکیه با هم نشست دارند، به نظر می آید که باز هم از سوی طالبان مورد قبول نیست. آیا چنین اتحادهایی کارکرد لازم را در بروز صلح در افغانستان دارند؟

هم ایران درافغانستان صاحب نفوذ و منافع امنیتی و سیاسی و فرهنگی است و هم ترکیه منافعی دارد. آنها در نگاه عثمانی گرایی که دارند، بخشی از ترک زبان های افغانستان را با خود همراه می بینند. آنها ادامه اقوام ترک اسیای مرکزی هستند و آنها پایگاه قومی و زبانی برای خود قائلند. پس هر دو کشور انگیزه دارند تا به دولت افغانستان در یافتن یک راهکار سیاسی یاری نمایند تا جنگ ادامه پیدا نکند. چون اگر جنگ ادامه پیدا کند و طالبان سعی نمایند تا قدرت را به انحصار در آوردند، هم اقوام نزدیک به ایران و هم اقوام نزدیک به ترکیه انتظار حمایت و حتی یاری در اقلام نظامی خواهند داشت. در عمل ایران و ترکیه ممکن است درگیر مساله افغانستان شوند و از این زاویه است که کوشش می نمایند این جمع بندی های سیاسی شکل بگیرد تا شاید بگردد راهکاری پیدا کرد.

غیاب پاکستان در تبادل نظرهای اخیر احساس می گردد. به نظر می رسد که این کشور به اسم کشوری که از طالبان حمایت های اشکار و پنهانی می نماید، در بازی های منطقه ای شرکت داده نمی گردد. دلیل این غیاب چیست؟

پاکستان با طالبان است و محاسبات پاکستان و عربستان به نوعی از لحاظ ایدئولوژیک و سیاسی به طالبان نزدیک است. شورای رهبری این گروه هم در پاکستان است. این کشور اگر طالبان به قدرت برسند پیروز میدان خواهد شد چرا که نفوذ هند به اسم رقیب اسلام اباد در افغانستان محدود خواهد شد. بنابراین اسلام اباد انگیزه ای که ایران و ترکیه دارند را ندارد و خیلی هم خودش را درگیر مساله نمی نماید. اما کوشش دارد تا طالبان از نظر نظامی دست برتر را در افغانستان داشته باشد تا حتی در پای میز مذاکره حداکثر امتیازات را به دست بیاورد. چرا که هر چقدر گروه طالبان نفوذ و قدرت بیشتری به دست بیاورد، پاکستان احساس می نماید که برنده این مناقشات است.

>>> این مطالب را هم بخوانید:

گزارش توئیتری ظریف از نتایج تبادل نظرها در آنتالیا

نشست سه جانبه ایران،ترکیه و افغانستان شروع شد

دیپلماسی پویای ایران در آنتالیا؛در دیپلماسی بحث اعتماد نیست،بحث احترام به منافع همتایان است

312 310