27 رویداد جشنواره انار در تقویم رویدادهای وزارتخانه میراث فرهنگی ثبت شده است - زعفران

مصطفی فاطمی (مدیر کل گردشگری داخلی معاونت گردشگری وازتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) گفت: در استانهایی مانند سمنان، لرستان، گلستان، مازندران، گیلان، مرکزی، قم، چهارمحال و بختیاری، قزوین، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کردستان، فارس، اصفهان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان شرقی و یزد شاهد برگزاری جشنواره انار هستیم که بیشترین تعداد این جشنواره ها نیز در یزد است. درواقع روستاهای مختلف در این استانها میزبان برگزاری جشنواره انار هستند که به همین واسطه با تنوع آیین ها و مراسم ها در برگزاری جشن برداشت محصول انار روبرو هستیم.

او ادامه داد: جشنواره های انار به عنوان یکی از قدیمی ترین جشن های برداشت محصول در قالب جشن های شکرگزاری برگزار می گردد. بخشی از این آیین ها به عنوان آیین برداشت محصول در پرونده ثبت مهرگان که برای ثبت جهانی در حال آماده سازی است، آورده شده است، چرا که تاریخ دیرینه ای در کشور ما دارد. پرونده جشن مهرگان به صورت مشترک با تاجیکستان برای ثبت جهانی آماده شده است.

به گفته فاطمی، آنچه که جشن انار را در ایران ویژه و خاص می نماید، آن است که از کردستان گرفته تا سیستان و بلوچستان جشنواره انار برگزار می گردد. خواستگاه انار ایران است و به نوعی با فرهنگ و آیین های ما عجین شد. در بسیاری از سفره ها ماننده سفره یلدا وجود انار گویای سنت های گذشتگان است. بسیاری از جشنواره های انار که از اواسط مهر شروع و تا اواخر آذر ادامه می یابد، در نهایت به یلدا ختم می شوند و انار در سفره یلدا جای می گیرد. در بعضی از شهرها انار را در جشن انار درون مکانهای خاص زیر خاک و پوشال قرار می دهند و به شیوه خاص خود انار را تا نوروز حفظ می نمایند و در نهایت در سفره نوروز هم قرار می دهند.

او اضافه کرد: در گذشته، انار به عنوان کالایی برای مبادله نیز به حساب می آمد. به محض برداشت محصول، برای مبادله کالا به کالا، بازار همگانی راه می افتاد و در نهایت منجر به جشن برداشت محصول برای فروش و مبادله محصولات با کالاهای مورد احتیاج میشد. کم کم در طول تاریخ شاهد برگزاری آیین های موسیقی محلی در این جشن ها بودیم که تا به امروز ادامه یافت. برای مثال، در روستاهای زرتشتی نشین یزد با نوای دف درصدد چیدن انار و آوردن آن بر خوان و سفره بر می آیند.

ضمن آنکه در فرهنگ اسلامی ما انار میوه بهشتی است و در سفره های مختلف مسلمانان مورد توجه بوده و از آن برای استقبال از کودک تازه متولد شده گرفته تا تازه عروس استفاده می گردد. شاید به واسطه همین موارد باشد که در بحث برداشت محصول، مفصل ترین و بزرگترین جشن همان جشن انار است. در فصل برداشت انار بیشتر روستاها، ده ها و…جشن های کوچک و بزرگ برداشت محصول انار را برگزار می نمایند و تاریخ برگزاری این مراسم در نقاط گرمسیر و سردسیر فرق دارد.

مدیر کل گردشگری داخلی در پاسخ به این سئوال که باتوجه به جایگاه ویژه انار در سفره های ایرانی و البته اقتصاد و معیشت مردم که اوج آن را میتوان در شب یلدا شاهد بود که این آیین را هم در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسانده ایم، اکنون که 30 آذر به عنوان روز ترویج فرهنگ و میهمانی و پیوند خویشاوندان در تقویم ملی جای گرفته، آیا نام یلدا اینگونه کمرنگ نمی گردد، گفت: آنچه که در تقویم ثبت می گردد با نظر شورای فرهنگ عمومی است و آنچه در یونسکو ثبت می گردد براساس پرونده تهیه شده در وزارتخانه میراث و گردشگری است.

البته که یلدا جایگاه ویژه ای در میان فرهنگ جامعه و خانواده های ایرانی دارد و فکر نمی کنم نامگذاری تقویم تاثیری در آن داشته باشد. البته که نامگذاری شورای فرهنگ عمومی به نوعی تعریف یلدا و خانوادگی ترین جشنی است که از ایران باستان تا به امروز داریم. به زودی هم شاهد برگزاری جشنواره ها مراسم شب یلدا در استان های مختلف خواهیم بود. اگر جشنواره انار در میان جشنواره های برداشت محصول پر تعدادترین جشنواره هاست، یلدا نیز در میان مراسم های آیینی جزء پر تعدادترین جشنواره هاست که در تمام استان ها برگزار می گردد.

فاطمی بعلاوه درخصوص نقش برگزاری جشنواره هایی از جمله جشنواره انار که درواقع جشن برداشت محصول است در اقتصاد، معیشت و توسعه گردشگری جوامع گفت: طی این سالها که گاها بعضی منطقه ها با آفت باغات روبرو بودند، برگزاری جشن برداشت محصول که اتفاقا در بیشتر منطقه ها معیشت جامعه به آن محصول که در حال حاضر و در این فصل انار است، گره خورد. تعداد محصولات دیگری که در منطقه ها مختلف کشت می گردد، کمتر از انار است و انار محصولی کلیدی در اقتصاد و معیشت خانوار است. این اهمیت تا جایی است که جشنواره ملی فراوری و صادرات انار ساوه نیز در لیست میراث ملی به ثبت رسید. ایران را به انار می شناسند و محصول خاص ایران است.

مدیرکل گردشگری داخلی درخصوص تاثیر برگزاری جشن های ملی و بین المللی در رونق گردشگری و ترغیب گردشگران برای سفر و حضور در نقاط مختلف کشور گفت: در تقویم رویدادهای گردشگری بخشهای مختلف از استانی و منطقه ای و محلی گرفته تا ملی و بین المللی داریم. مشکل بزرگ ما در برگزاری این رویدادها آن است که عموما هر جشنواره ای هر سال در تاریخ تعیین برگزار نمی گردد. به این معنا که ممکن است امسال در مهر برگزار گردد و سال آینده در آذر. این امر سبب می گردد که آژانس داران نتوانند تورهای خود را برای تاریخ تعیینی تعریف نمایند و به تبع بستن تور برای حضور در این جشنواره ها نیز با مشکل روبرو می گردد. از این رو بر آن شدیم تا استان ها را ملزم به برگزاری رویدادها در تاریخ های تعیین کنیم.

او ادامه داد: جشنواره های ملی و بین المللی باید 3 سال متوالی در پیک زمانی تعیینی نهایتا در بازه ای 10 روزه برگزار شده باشند تا در این سطح قرار بگیرند و از تسهیلات معاونت گردشگری بهره مند شوند. در حال حاضر 1049 رویداد در تقویم گردشگری در قالب جشنواره ملی و بین المللی تا خاتمه امسال ثبت شده اند اما سامانه در حال تکمیل است و هنوز دسترسی عموم و آژانس داران به آن باز نشد. احتمال می دهیم از بهمن امسال دسترسی آژانس داران و از سال آینده دسترسی عموم به این تقویم باز گردد تا بتوانند سفرهای خود را براساس برگزاری این جشنواره ها تعریف نمایند.