انواع آزمایش خون هورمونی زنان و تفسیر آن ها
به گزارش زعفران، خبرنگاران | سرویس سلامت - فکر می کنید که ممکن است به نارسایی زودرس تخمدان (POF) مبتلا شده اید یا در دوران یائسگی شما آغاز شده است؟ چند نشانه را تجربه نموده اید و شک دارید که علت همه آن ها یائسگی است یا نه، چکار باید کرد؟ چگونه می توان مطمئن شد مسئله یائسگی است یا بیماری؟ تنها راه مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون است. در این مطلب لیستی از انواع آزمایش خون هورمونی تهیه شده است که می توانند به شما یاری نمایند بفهمید چه اتفاقاتی در حال رخ دادن هستند، آیا عملکرد تخمدان های شما غیر طبیعی است یا فقط وارد دوران یائسگی شده اید؟
در صورتی که بخش خاصی از مطلب انواع آزمایش خون هورمونی زنان مدنظر شماست، با انتخاب عناوینی که در فهرست موضوعی زیر ارائه شده اند، به بخش دلخواه خود برسید.
- هورمون تحریک نماینده فولیکولی (FSH)
- آزمایش سطح استروژن (استرادیول)
- سایر هورمون های مربوط به تخمدان
- آزمایش های هورمونی بزاق
آزمایش خون هورمونی زنان
1. هورمون تحریک نماینده فولیکولی (FSH)
آزمایش FSH، آزمایشی کلیدی برای تعیین این است که آیا شما وارد دوره یائسگی شده اید یا خیر. یک نمونه خون برای اندازه گیری سطح هورمون تحریک نماینده فولیکولی از شما گرفته می گردد. از آن جا که سطح FSH با توقف فراوری استروژن در تخمدان بالا می رود، در این آزمایش می توان با مشاهده سطح بالای FSH پی برد که فرد وارد دوران یائسگی شده است.
بیایید کمی تخصصی تر این آزمایش را آنالیز کنیم و به تفسیر نتایج آزمایش هورمون تحریک نماینده فولیکولی (FSH) بپردازیم. مقدار FSH طبیعی در روز سوم پریود (زمانی که آزمایش انجام می گردد)، باید برابر با 3 تا 20 mIU/ml باشد. این مقدار نشان دهنده سلامت تخمدان و فعالیت عادی آن است.
سطوح FSH بالاتر از 10 تا 12 mIU/ml نشانگر آن است که فعالیت تخمدان در حال متوقف شدن است. به عبارت دیگر، این بدان معناست که شما در مرحله آغاز یائسگی قرار دارید (مرحله آغاز یائسگی زمانی است که شما علائم فیزیکی را مشاهده می کنید، ولی هنوز دوره قاعدگی شما قطع نشده است) یا اینکه ذخیره تخمدان شما کاهش یافته است.
سطح FSH از 30 به بالا، معمولا به معنای نارسایی تخمدان یا یائسگی است. حتی محتمل است همچنان دوره های قاعدگی را داشته باشید، با این وجود سطح FSH بالا به این معناست که بدن شما به اندازه کافی استروژن فراوری نمی نماید تا سطح عملکرد عادی تخمدان حفظ گردد. یائسگی وضعیتی است که برای زنان میان سال اتفاق می افتد و معمولا بعد از تجربه یک سال کامل بدون پریود، تشخیص داده می گردد.
اگر سطح FSH بالا باشد، اما شما هنوز دوره های قاعدگی خود را داشته باشید. این یکی از نشانه هایی است که میان نارسایی زودرس تخمدان یا یائسگی زودرس و یائسگی عادی تفاوت ایجاد می نماید. متاسفانه این نتیجه نشان می دهد که شما دچار یائسگی زودتر از موعد شده اید، حتی اگر هنوز پریود می شوید. هنگامی که سطح FSH در یک دوره زمانی مقدار خاصی افزایش پیدا کرد، بعید است که دو مرتبه به سطوح پایین تر بازگردد.
| سطح FSH در چرخه قاعدگی و پس از یائسگی | |
| فاز فولیکولی | 2.5 تا 10.2 |
| اوج میان دوره | 3.4 تا 33.4 |
| مرحله لوتئال | 1.5 تا 9.1 |
| پس از یائسگی | 23 تا بیش از 116.3 |
2. آزمایش سطح استروژن (استرادیول)
استرادیول، استروژن اولیه انسان است و زمانی که تخمدان آغاز به از کار افتادن می نماید، سطوح استرادیول خون نیز کاهش می یابد. به همین دلیل است که پزشکان اغلب آزمایش غلظت استرادیول سرمی را تجویز می نمایند تا سطح این هورمون را در خون اندازه گیری نمایند.
در این مورد، پزشک به دنبال آن است که ببیند آیا سطح استروژن شما از حد نرمال کمتر است یا خیر. با تفسیر این آزمایش خون هورمونی پزشک نارسایی تخمدان را تشخیص می دهد.
برای تفسیر آزمایش استرادیول خود می توانید از دستورالعمل زیر یاری بگیرید:
- اندازه استرادیول نرمال در روز سوم قاعدگی، 25 تا 27 pg/ml است.
- به طور کلی اگر میزان استرادیول حدود 30 یا کمتر باشد و سطح FSH نیز 30 تا 40 به بالا باشد، به معنای یائسگی است.
- اگر میزان استرادیول کمتر از 50 پیکوگرم در هر میلی لیتر باشد، ممکن است همچنان دوره های قاعدگی وجود داشته باشید، اما علائم پایین بودن استروژن زا جمله گر گرفتگی، خشکی واژن و مسائل خواب نیز تجربه گردد.
اگر هورمون FSH هنوز به مقدار بعد از یائسگی نرسیده باشد، اما استرادیول در سطح پایینی است، نمی توان درباره یائسگی مطمئن بود. زیرا در این شرایط استرادیول پایین می تواند علل دیگری مانند ورزش کم، ذخیره چربی پایین و کاهش ذخیره تخمدان داشته باشد.
سطح استرادیول در طول زمان کاهش می یابد. در طی 2 تا 5 سال اول پس از یائسگی یا نارسایی تخمدان، سطح استرادیول خون تا حد متوسط 25 تا 35 pg/ml کاهش می یابد. زنانی که تحت درمان جایگزینی هورمون (HRT) نیستد، عموما شاهد این میزان کاهش هستند. بعد از گذشت حدود 5 سال از یائسگی زنانی که هورمون درمانی نکرده اند، میزان استرادیول کمتر از 25 خواهد بود.
| میزان نرمال استرادیول قبل از یائسگی | |
| فاز فولیکولی | 24 تا 138 |
| مرحله لوتئال | 19 تا 164 |
| قبل از تخمک گذاری | 107 تا 402 |
توصیه می گردد بعد از یائسگی برای پیشگیری از پوکی استخوان سطوح استرادیول را تا حداقل 40 تا 50 pg/mL افزایش دهید. البته سطح استرادیول 60 pg/mL یا بالاتر میزان ایده آل برای این منظور است.
| میزان استرادیول بعد از یائسگی | |
| بدون استفاده از HRT | کمتر از 36 |
| با استفاده از HRT | 18 تا 361 |
3. سایر هورمون های مربوط به تخمدان
لازم به تعیین قطعی یائسگی نیست، اما براساس علائمی که یک زن تجربه می نماید، گاهی پزشک سطح سایر هورمون های اصلی تخمدان را مثل تستوسترون، پروژسترون و هورمون لوسمی (LH) را نیز به وسیله آزمایش خون هورمونی آنالیز می نماید.
1. هورمون تستوسترون
اخیرا در جامعه پزشکی، توجه بیشتری به تستوسترون شده است. پزشکان با مطالعات بیشتری به این نتیجه رسیده اند که اغلب سطوح پایین تستوسترون برای زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان یا زنانی که در اوایل دوران یائسگی هستند، مشکل ساز است.
قاعده کلی اینست که میزان کل تستوسترون 25 نانوگرم یا کمتر در هر دسی لیتر نشان دهنده کمبود است، همانطور که سطح آزاد تستوسترون 1/5 نانوگرم در میلی لیتر یا کمتر غیر عادی است. البته در زنان بالای 50 سال سطوح کمتر از یک نانوگرم در میلی لیتر غیرطبیعی تشخیص داده می گردد.
اگر فردی میزان تستوسترون تنها کمی بالاتر از این عدد را داشته باشد و علائم کمبود تاین هورمون مانند کاهش میل جنسی و خستگی مفرط را تجربه می نماید، استفاده از مکمل های تستوسترون بهترین گزینه هستند. بعضی از پزشکان و آزمایشگاه ها همچنین سطح bioavailable testosterone را نیز اندازه گیری می نمایند. محدوده طبیعی این هورمون برای زنان قبل از یائسگی 0/6 تا 5 ng/dl و برای زنان بعد از یائسگی که از HRT استفاده نکرده اند، 0/22 تا 4/3 ng/dl است.
2. پروژسترون
بیشتر آزمایشگاه ها و مطالعات، دامنه طبیعی پروژسترون را در زنان یائسه حدود 0/3 تا 0/03 ng/ml در نظر می گیرند. این مقدار در طول مرحله لوتئال برای زنانی که در دوران یائسگی نیستند، حدود 7 تا 38 نانو گرم در میلی لیتر است.
3. هورمون لوتئینیزه (LH)
سطح LH نرمال در روز سوم قاعدگی 5 تا 20 mIU/ml است. اگر سطح هورمون لوتئینیزه شما نسبت به میزان FSH بالاتر باشد، احتمالا نشانگر این است که شما در یائسگی نیستید و دچار نارسایی زودرس تخمدان هستید، اما اگر شما به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشید نیز ممکن است همین نتایج حاصل گردد.
بیشتر بخوانید: تخمدان پلی کیستیک چیست؟
4. دی هیدرواپی اندروسترون سولفات (DHEA)
در نهایت یک آندروژن دیگر به نام دی هیدرواپی اندروسترون سولفات (DHEA) مشابه با تستوسترون وجود دارد. این هورمون اغلب اندازه گیری نمی گردد مگر اینکه شما دارای علائم کمبود آندروژن مانند کاهش میل جنسی و کمبود انرژی باشید. برای زنان زیر 50 سال، سطح DHEA کمتر از 150 نانو گرم در دسی لیتر کم در نظر گرفته می گردد.
5. هورمون تیروئید
یکی دیگر از آزمایش های خون هورمونی که بسیاری از پزشکان در صورت تردید به یائسگی توصیه می نمایند، آزمایش هورمون تیروئید است. این آزمایش به دو علت توصیه می گردد. علت اول اینکه، شیوع ابتلا به مسائل تیروئید در زنانی که یائسگی زودرس دارند، بیشتر است. دوم اینکه بسیاری از علائم بیماری های تیروئیدی با علائم یائسگی مشترک هستند.
در واقع، بیماری های تیروئید اغلب با قاعدگی تداخل پیدا می نمایند. پس از انجام آزمایش تیروئید تعیین می گردد که آیا شما دچار یائسگی زودرس هستید یا به جای آن بیماری تیروئید دارید. در این مورد پزشک احتمالا میزان تیروکسین و تیروتروپین را نیز آنالیز می نماید.
آزمایش های هورمونی بزاق
بعضی از پزشکان انجام آزمایش بزاق را برای اندازه گیری سطح هورمون ها توصیه می نمایند. این نوع آزمایش هورمونی، به اندازه آزمایش خون هورمونی رایج نیست، اما هواداران آن معتقدند که سریع تر، ارزان تر و قابل اعتمادتر است. با این حال، جامعه پزشکی برسر این موضوع توافق نظر ندارند.
در آزمایش بزاق، پزشک یک نمونه از بزاق را می گیرد تا میزان هورمون هایی که بدن فراوری می نماید، اندازه گیری گردد. برخلاف آزمایش خون هورمونی، آزمایش بزاق هورمونی سطح هورمون های آزاد را در بدن شما نشان می دهد. یعنی هورمون هایی که به پروتئین محدود نمی شوند بلکه در عوض قادر به انتقال درون سلول ها هستند.
از آنجایی که حدود 95 درصد یا بیشتر از هورمون های خون محدود هستند، آزمایش بزاق تنها یک تا 5 درصد به جامانده را اندازه گیری می نماید. بنابراین نتایج ممکن است به طور قابل توجهی پایین تر از آنچه در آزمایش خون دیده می گردد، باشد. همچنین می توانید از پزشک درخواست کیت کنید تا آزمایش هورمونی را در خانه انجام دهید. البته برای آنالیز نتایج باید دوباره به پزشک مراجعه کنید.
سونوگرافی
در بعضی موارد، پزشک شما ممکن است برای مشاهده دقیق تر تخمدان ها، سونوگرافی تجویز کند. این کار تعیین خواهد نمود که آیا شما هنوز هم تخمک یا فولیکول دارید یا خیر. با این حال، به طور کلی این اطلاعات برای تشخیص کافی نیستند. مطالعات نشان می دهد که شاید دو سوم از زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان واقعا فولیکول به جامانده داشته باشند.
مشکل اینجاست که حتی وقتی تخمک ها شناسایی می شوند، کوشش برای تحریک تخمک گذاری به وسیله هورمون ها تقریبا ناموفق بوده است. با این حال انجام سونوگرافی زمانی که شما در مراحل اولیه یائسگی زودرس هستید، می تواند به تشخیص به انتخاب درمان صحیح یاری کند.
بیشتر بخوانید: سونوگرافی رحم و تخمدان چیست و چگونه انجام می گردد؟
سخن پایانی
آنالیز یائسگی زودرس گاهی سخت و بسیار حساس است. با این حال، قبل از اتخاذ هر تصمیمی پزشک باید مشکل را به درستی تشخیص دهد تا بتواند درمان مناسب را توصیه کند. انجام آزمایش خون هورمونی یکی از روش هایی است که یاری چشمگیری به پزشک در تشخیص درست می نماید. اگر تشخیص پزشک یائسگی پیش از موعد بود، به شما مطالعه مطلب یائسگی زودرس را توصیه می کنیم. از قلم نیاندازید اگر نظری در خصوص نتایج آزمایش خون هورمونی و درمان یائسگی زودرس دارید، آن را در بخش ارسال نظر با ما و سایر همران خبرنگاران به اشتراک بگذارید تا همه بتوانیم از تجربیات شما استفاده کنیم.
برگرفته از: earlymenopause
منبع: setare.com